‹‹Ποια είναι η Ευρώπη που θέλουμε››
Ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, Αλέξης Τσίπρας μίλησε -με την ιδιότητα του εκπροσώπου του κόμματός του- στην εκδήλωση ‹‹Ποια είναι η Ευρώπη που θέλουμε››.
Την εκδήλωση διοργάνωσαν αριστεροί Οικονομολόγοι “Economistas Frente a la Crisis”.
Παραθέτουμε τα κυριότερα αποσπάσματα από την ομιλία του:
Σας ευχαριστώ για την ευγενική πρόσκλησή σας να συμμετάσχω σ’ αυτήν τη συζήτηση, με την ιδιότητα του εκπροσώπου ενός πολιτικού κόμματος, της ριζοσπαστικής βέβαια αριστεράς, αλλά ενός κόμματος που δεν θέλει μόνο να καταγγείλει την κρίση, αλλά και να ανοίξει ένα ουσιαστικό διάλογο σε όλη την Ευρώπη για το πως μπορούμε να την ξεπεράσουμε την κρίση γιατί το εύκολο πια, άλλωστε έχουν επιβεβαιωθεί οι καταγγελίες, είναι να καταγγείλουμε την κρίση.
Το δύσκολο είναι να σχεδιάσουμε την επόμενη μέρα προς όφελος των κοινωνικών δυνάμεων που σήμερα άδικα πληρώνουν το λογαριασμό. Δηλαδή, προς όφελος του κόσμου της εργασίας - και, κυρίως, των πιο αδύναμων, ευάλωτων, αλλά και των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, που έχουν πληγεί από αυτή τη βάρβαρη επίθεση της λιτότητας. Θα έλεγα όμως και Προς όφελος των νέων ανθρώπων διότι υπάρχει και μια νέα διαίρεση σήμερα στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό Νότο. Μια διαίρεση που την είδαμε και στον εκλογικό χάρτη που αποτυπώθηκε και στην Ελλάδα στις 17 του Ιούνη πέρσι. Είχαμε δυο κάθετες διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις κοινωνικές κατηγορίες που επλήγησαν από την κρίση, στους άνεργους και στους επισφαλώς εργαζόμενους που ψήφισαν ελπίδα και από την άλλη στα μικρομεσαία στρώματα που φοβήθηκαν και άρα ψήφισαν με βάση το φόβο και η δεύτερη διαφοροποίηση, κάθετη διαφοροποίηση ήταν η ηλικιακή, ανάμεσα στους νέους ανθρώπους, στις ηλικίες κάτω από 40 που έδωσαν μια συντριπτική πλειοψηφία στο ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστά κοντά στο 40 και πάνω από 40% και στις ηλικίες πάνω από 65 που έδωσαν στο ΣΥΡΙΖΑ μόλις 19-18% και στο κόμμα της δεξιάς ποσοστά πάνω από 40%.άρα λοιπόν έχουμε στην Ευρώπη σήμερα δύο διαφοροποιήσεις κάθετες που αφορούν και στο πεδίο της ταξικής σύγκρουσης, αλλά και στο ηλικιακό πεδίο. Έχουμε τους νέους ανθρώπους που δεν έχουν πιθανότητα να βρουν μια σταθερή και αξιοπρεπώς αμειβόμενη εργασία. Τους νέους ανθρώπους που μεταναστεύουν από τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, πηγαίνουν προς τον ευρωπαϊκό βορρά ή άλλες χώρες, και στην άλλη πλευρά του ατλαντικού, έχοντας αυτό το νέο φαινόμενο που έχει ονομαστεί brain rain, φεύγουν τα καλύτερα μυαλά και αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει πάρα πολύ να μας απασχολήσει.
Κάθε μέρα που περνάει, η διαχείριση της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης αποδεικνύεται πιο επώδυνη και από την ίδια την πρωτογενή χρηματοπιστωτική κρίση. Μετάλλαξε την κρίση χρέους σε κρίση του ευρώ.
Και η οικονομική ολιγαρχία κάθε κράτους-μέλους, αλλά και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές ηγεσίες του Βορρά, την αξιοποίησαν ως μηχανισμό αναδιανομής εισοδήματος, πλούτου και πολιτικής ισχύος τόσο στο εσωτερικό κάθε χώρας όσο και ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Η αποτυχημένη πολιτική της λεγόμενης <<εσωτερικής υποτίμησης>> που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα με το μνημόνιο, αλλά και στις υπόλοιπες χώρες, και στην Ισπανία, με την επιμονή του Βορρά συνεχίζει να εφαρμόζεται στο Νότο διαμόρφωσε στο εσωτερικό των δικών μας χωρών κοινωνίες των δύο τρίτων. Αυτή τη φορά, όμως, με αντεστραμμένες τις αναλογίες της ευημερίας και της φτώχειας, σε σύγκριση με το ερμηνευτικό σχήμα που είχε εισαγάγει ο γερμανός σοσιαλδημοκράτης Πέτερ Γκλοτς τη δεκαετία του ’80. Σήμερα, το ένα τρίτο της κοινωνίας ευημερεί ωσάν να μην υπάρχει κρίση. Είναι αυτοί που κέρδισαν τα χρόνια της ανάπτυξης και έβγαλαν τα χρήματά τους σε τράπεζες στο εξωτερικό. είναι αυτοί που έχουν επωφεληθεί από τις λεγόμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα μας σώσουν από την κρίση. Ενώ τα δύο τρίτα βολοδέρνουν ανάμεσα στην κοινωνική υποβάθμιση και την κοινωνική εξαθλίωση. Αυτοί είναι οι ανατολικογερμανοί του Νότου. Στον νέο ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας που σταδιακά επιβάλλει η κυβέρνηση Μέρκελ σε σύμπλευση με τις λεγόμενες χώρες με πιστοληπτική αξιολόγηση 3Α.
Οι ανατολικογερμανοί του νότου είναι οι νέοι πολίτες της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας. Ο ευρωπαϊκός Βορράς ως ασφαλές χρηματοπιστωτικό καταφύγιο και βιομηχανικό κέντρο υψηλής εξειδίκευσης και ποιότητας. Και ο Νότος, από κοινού με την Ανατολική Ευρώπη, ως ζώνες χαμηλής εξειδίκευσης και φτηνής εργασίας. Ως οι ειδικές οικονομικές ζώνες της Ευρωζώνης. Είναι αυταπόδεικτο ότι η κρίση του ευρώ αξιοποιήθηκε από την κυβέρνηση Μέρκελ για τη διαμόρφωση τέτοιων σχέσεων ιεραρχικής εξάρτησης με τις δανειοδοτούμενες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο γνωστός Γερμανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ: <<Από την κρίση του ευρώ αναδύεται – μέχρι στιγμής ακάθεκτη – η γερμανική Ευρώπη>>.
Οι λαοί του νότου δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα με τους λαούς του βορρά. Η αντιπαράθεση είναι ανάμεσα στις δυνάμεις της εργασίας και τις δυνάμεις του κεφαλαίου.
Ωστόσο, το ερώτημα είναι: Επιδιώκουν Γερμανική Ευρώπη ή μια Ευρωπαϊκή Γερμανία;
Το νεοφιλελεύθερο πολιτικό κατεστημένο της Ευρώπης, αντί να αξιοποιήσει την κρίση ως αφορμή για τον απροκατάληπτο κριτικό αναστοχασμό της μέχρι τώρα πορείας της ευρωπαϊκής ενοποίησης, την χρησιμοποιεί ως ευκαιρία για να ξαναγράψει τη μεταπολεμική πολιτική οικονομία της Ευρώπης. Για να αναδιαρθρώσει τις ευρωπαϊκές οικονομίες κατά το πρότυπο του αγγλοσαξονικού φιλελεύθερου καπιταλισμού.
Προφανώς, γιατί θεωρεί ότι ο νεοφιλελευθερισμός, εκτός από πετυχημένη συνταγή για την πρόκληση κρίσεων, θα αποδειχθεί εξίσου καλή συνταγή και για την υπέρβασή τους.
Ή, στην πιο αισιόδοξη εκδοχή, απλώς επιβεβαιώνει τη θέση του αμερικανού επιστημολόγου Τόμας Κουν, ότι οι άνθρωποι θα παραμένουν προσκολλημένοι σ’ ένα συγκεκριμένο ιδεολογικό παράδειγμα για μακρύ χρονικό διάστημα αφότου έχει αποδειχθεί η ανεπάρκειά του. Ήδη πλησιάζουμε αυτό το πολιτικό όριο. Τα είκοσι επτά εκατομμύρια άνεργοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση το προμηνύουν. Έχουμε ήδη έξι συνεχόμενα χρόνια λιτότητας στην Ελλάδα, τρία συνεχόμενα μνημόνιο, ανάλογα είναι και ο ρυθμός στην Ισπανία. Δεν είμαστε δηλαδή στην αρχή της κρίσης. Το προμηνύουν τα αποτελέσματα, το προμηνύει όμως και η άνοδος της ακροδεξιάς παντού.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μετά τις τελευταίες εξελίξεις η κυρίαρχη αφήγηση για την Ευρώπη δεν ισχύει πια. Η αφήγηση της δεκαετίας του 80, και αν θέλετε και η κριτική από την πλευρά της αριστεράς και των αριστερών οικονομολόγων της δεκαετίας του 80, μια αντιπαράθεση που κουβαλάμε στο DNA μας και επηρεαζόμαστε από αυτή, είτε από τη σκοπιά των ορθόδοξων της μαρξιστικής σκέψης είτε από τη σκοπιά την ευρωκομμουνιστική, την κριτική δηλαδή ότι είχαμε μια καπιταλιστική ολοκλήρωση, αλλά βεβαίως όμως είχαμε μια Ευρώπη που μπορεί τουλάχιστον να εξασφαλίσει στοιχειώδη πρόοδο, ευημερία, οικονομική ανάπτυξη και ειρήνη. Σήμερα αυτή η αφήγηση διαλύεται.
Σήμερα δεν έχουμε την Ευρώπη των λαών. Δεν έχουμε την Ευρώπη που θέλουμε. Σήμερα έχουμε την Ευρώπη που δεν θέλουμε. Έχουμε την Ευρώπη του δημοσιονομικού συμφώνου. Που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 2013. Και που με την υποχρέωση ενσωμάτωσης στο εσωτερικό δίκαιο των χωρών της Ευρωζώνης των προβλέψεών του για ισοσκελισμένους η και πλεονασματικούς εθνικούς προϋπολογισμούς αποδεικνύει ότι συνιστά ιδεοληπτική πολιτική ακρότητα. Που αντικατοπτρίζει την υποχώρηση του ευρωπαϊκού ορθολογισμού έναντι του νεοφιλελεύθερου δογματισμού. Γι’αυτό δεν αρκεί η αναθεώρησή του. Επείγει η ακύρωσή του.
Σήμερα έχουμε την Ευρώπη που διαμόρφωσαν η δεξιά και η σοσιαλδημοκρατία. Όμως προσέξτε, μια σοσιαλδημοκρατία που έχει παραδοθεί στη νεοφιλελεύθερη ηγεμονία. Και σε τίποτα δεν θυμίζει ακόμα και εκείνη τη σοσιαλδημοκρατία της δεκαετίας του ’80. Του Φελίπε Γκονσάλες, του Μάριο Σοάρες, ακόμα και του Ανδρέα Παπανδρέου στην Ελλάδα. Μια σοσιαλδημοκρατία η οποία βρίσκεται μπροστά σε ένα στρατηγικό αδιέξοδο, αλλά και σε ένα στρατηγικό δίλημμα. Θα συνεχίσει την ενσωμάτωση στη νεοφιλελεύθερη στρατηγική, ενσωμάτωση που στην περίπτωση της Ελλάδας την οδήγησε στην πλήρη διάρρηξη των δεσμών της με τα κοινωνικά στρώματα που εκπροσωπούσε, τη μικρομεσαία διαστρωμάτωση και τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα ή θα αποφασίσει επιτέλους αλλαγή στρατηγικής; Αριστερή στροφή; Είχα πριν από λίγο μια ενδιαφέρουσα συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ισπανίας, τον κύριο Ρουμπαλκάμπα, ο οποίος μου εξομολογήθηκε ότι το κόμμα του είναι δύσκολο να ανακάμψει, δε έχει πάθει βέβαια τη ζημιά που έχει πάθει στην Ελλάδα το ΠΑΣΟΚ. Ίσως γιατί δεν ξεγέλασε, δεν κορόιδεψε τόσο ξεδιάντροπα τους πολίτες λέγοντας ψηφίστε με για να καταπολεμήσω τη βαρβαρότητα και να φέρω το σοσιαλισμό όπως είπε στην Ελλάδα ο Γιώργος Παπανδρέου λίγες μέρες πριν υπογράψει το μνημόνιο.
Παρόλα αυτά μου εξομολογήθηκε ότι είναι δύσκολο να ανακάμψει διότι ο κόσμος έχει δίκιο και θυμάται την κυβέρνηση Θαπατέρο και ότι συμφώνησε με αυτή την πολιτική. Του επεσήμανα ότι η δύσκολη και κρίσιμη απόφαση που έχει να πάρει είναι όχι να κοιμίσει τους πολίτες για να ξεχάσουν, αλλά να πάρει κρίσιμες και ριζοσπαστικές επιλογές που θα αλλάζουν την ατζέντα. που θα στρέφουν το καράβι αριστερά. Που θα ξεμπερδεύουν, που θα τελειώνουν με αυτή την πολιτική, τη μοιρολατρική, της υποταγής στα νεοφιλελεύθερα δόγματα. Το στρατηγικό δίλημμα λοιπόν, σήμερα της σοσιαλδημοκρατίας είναι αν θα διεκδικήσει τη λαϊκή ψήφο για να συμμετέχει σε κυβερνήσεις με τη λαϊκή δεξιά σε νεοφιλελεύθερη ρότα, σε νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση ή αν θα στρίψει ή αν θα αλλάξει κατεύθυνση και θα αναζητήσει συμμαχίες με τη ριζοσπαστική αριστερά. Βεβαίως, το παράδειγμα της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι το καλύτερο δυνατό. Ήδη στην Ελλάδα εδώ και έναν χρόνο τα δύο μικρότερα κόμματα, η ΔΗΜΑΡ με το ΠΑΣΟΚ, γιατί πλέον είναι μικρό κόμμα το ΠΑΣΟΚ, συγκυβερνούν με την ελληνική δεξιά εφαρμόζοντας το βάρβαρο μνημόνιο, αλλά στηρίζοντας και μια ακροδεξιά ατζέντα. Και έχουν γίνει η ουρά μιας δεξιάς ρητορικής. μιας δεξιάς κυβέρνησης που προκειμένου να διατηρήσει τη δυνατότητά της να είναι στην εξουσία, λοξοκοιτάει προς το κοινό που έχει κερδίσει η ακροδεξιά των νεοναζί στην Ελλάδα. Της Χρυσής Αυγής. Και έχει προχωρήσει πλέον σε ένα αδιάκριτο φλερτ με την ακροδεξιά. Στην Ελλάδα λοιπόν, τα κόμματα που αναφέρονται στη σοσιαλδημοκρατία εγκατέλειψαν το σοσιαλισμό για να διακονήσουν τη βαρβαρότητα του νεοφιλελευθερισμού.
Απέτυχαν με τη λιτότητα. Και τώρα προσπαθούν να διαψεύσουν την πραγματικότητα με εικασίες. Επιχειρούν να ανατάξουν τη νεκρή οικονομική δραστηριότητα διαμορφώνοντας μη ορθολογικές προσδοκίες για το άμεσο μέλλον. Το μπαλόνι ευφορίας που με λόγια φουσκώνει η συγκυβέρνηση θα σκάσει. Η πραγματικότητα θα εκδικηθεί τα σκόρπια όνειρα θερινής νυχτός. Γιατί οι χαριστικοί έπαινοι σε αποτυχημένους δεν αναπληρώνουν την απεργία επενδύσεων. Και γι’ αυτό δεν μπορούν να ωθήσουν την οικονομία στην οριστική έξοδο από το τούνελ της ύφεσης.
Δεν υπάρχει success story για τη λιτότητα. Όσο και αν, από κοινού με τη συγκυβέρνηση Σαμαρά, η κυρία Μέρκελ και ο κύριος Σόιμπλε, για τους δικούς τους προεκλογικούς λόγους προσπαθούν να πείσουν για το αντίθετο, οι Γερμανοί ψηφοφόροι οφείλουν να γνωρίζουν την αλήθεια.
Οι εντολείς και οι εντολοδόχοι της λιτότητας προσεύχονται για την προσωρινή ανάκαμψη των αριθμών, ύστερα από έξι χρόνια ύφεσης και εξαθλίωσης. Για εκείνους, το αύριο της Ελλάδας είναι η επανάληψη του σήμερα συν μια κάποια καλύτερη επίδοση στο ΑΕΠ. Ανεργία και φτώχεια συν επικοινωνιακή παραίσθηση επιτυχίας. Εμείς, αντίθετα, βλέπουμε το αύριο ως την ανατροπή του σήμερα. Γι’ αυτό, εστιάζουμε στο κοινωνικό περιεχόμενο της ανάκαμψης. Έχουμε σχεδιάσει τη βιώσιμη ανάκαμψη των εισοδημάτων, των προοπτικών ζωής και της ελπίδας. Στη λογιστική ανάκαμψη με χαμηλές αμοιβές, υψηλή ανεργία και μηδενικά κοινωνικά δικαιώματα της συγκυβέρνησης Σαμαρά, εμείς απαντάμε με το επεξεργασμένο, εθνικό σχέδιο για την αναπτυξιακή και παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου. Που θα αντικαταστήσει το χρεοκοπημένο Μνημόνιο και θα διαμορφώσει το νέο πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης. Που θα εγγυηθεί την εργασιακή και εισοδηματική αξιοπρέπεια των πολιτών, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματά τους, αλλά και τη διεύρυνση των δημοκρατικών θεσμών, που σήμερα δοκιμάζονται από την συγκυβέρνηση Σαμαρά όσο ποτέ άλλοτε στη μεταπολίτευση.
Κυρίες και Κύριοι,
Οι εξελίξεις που περιέγραψα αναδεικνύουν την ευρωπαϊκή Αριστερά στο μοναδικό πραγματικό αντίπαλο δέος και στη μόνη εναλλακτική κυβερνητική λύση στο νεοφιλελευθερισμό. Στον πιο αξιόπιστο πολιτικό εκφραστή της κοινωνικής συμμαχίας των μη ευνοημένων από την κρίση.
Είμαστε η μοναδική δύναμη αλλαγής στην Ευρώπη. Είμαστε η μόνη ελπίδα απέναντι στον κίνδυνο της παγίδευσης των λαών στην μακροχρόνια υφεσιακή λιτότητα. Και η Ευρώπη είναι το πεδίο όπου η πολιτική των διαδοχικών και συνεχών ρήξεων με τη νεοφιλελεύθερη οργάνωσή της μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Όπως και η παράλληλη και αμοιβαία ενισχυόμενη πολιτική ρήξεων με τη νεοφιλελεύθερη αποδιάρθρωση των δικών μας κοινωνιών.
Φίλες και φίλοι,
Μετά από μία τριετία σκληρής λιτότητας, που επέβαλλαν με θρησκευτική ευλάβεια οι νεοφιλελεύθερες ελίτ της Ευρώπης, πριν λίγες ημέρες οι ηγεσίες της Γερμανίας και της Γαλλίας ανακοίνωσαν ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης της ανεργίας. Δεν πρόκειται για πολιτική στροφή.
Πρόκειται περισσότερο για προεκλογικό πυροτέχνημα. Με νεοφιλελεύθερες συνταγές, λιτότητα, ύφεση και τρομακτικά ποσοστά ανεργίας, αφού έχει δηλητηριαστεί η οικονομία της Ευρώπης, αυτή η απόπειρα μοιάζει με χορήγηση παυσίπονου σε έναν που πάσχει από ανίατη ασθένεια. Τα σχέδια Ολάντ, Μέρκελ, Σόιμπλε είναι ανακύκλωση της φτώχειας. Αυτό που θέλουν να παρουσιάσουν ως μεγάλη πρωτοβουλία και λύση, είναι εργασιακή επισφάλεια, είναι κατάρτιση, είναι μαθητεία. Εργασία δεν είναι. Είναι προσφορά φτηνής εργασίας για τους εργοδότες. Η ευρωπαϊκή ελίτ σήμερα αρνείται να δει πως το πρόβλημα είναι <<κυκλικό>>, απορρέει από τις πολιτικές της λιτότητας και της εξόντωσης του κόσμου της εργασίας.
Αυτή η πολιτική, δεν εξωραΐζεται ούτε καλλωπίζεται. Αυτή η πολιτική ανατρέπεται από τα 19,5 εκατομμύρια άνεργους της Ευρώπης και από τις προοδευτικές δυνάμεις.
Για ν’ αλλάξει η Ευρώπη είναι αναγκαία και επείγουσα η ριζοσπαστική αφύπνισή της. Η ριζοσπαστική αφύπνιση των λαών της – στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στην Ελλάδα, σε όλο το Νότο. Σήμερα περισσότερο από ποτέ έχουμε ανάγκη από μια νέα αφήγηση για την Ευρώπη. Χρειαζόμαστε ένα νέο οραματικό περίγραμμα που θα εμπνέει και θα κινητοποιεί.
Χρειαζόμαστε ένα εναλλακτικό και ριζοσπαστικό πολιτικό σχέδιο για την ανοιχτή, δημοκρατική, κοινωνική και οικολογική Ευρώπη του αύριο. Για την Ευρώπη της Δημοκρατίας, της ανάπτυξης και της αλληλεγγύης. Πρέπει να ξαναβρούμε την αφετηρία του Διαφωτισμού και της πολιτικής δημοκρατίας. Έχουμε χρέος να αξιοποιήσουμε και να πολλαπλασιάσουμε κάθε ρωγμή στη νεοφιλελεύθερη συναίνεση από τη δυναμική ανατροπής που περικλείει η σημερινή δομική κρίση της Ευρωζώνης. Να εμπνεύσουμε τους πολίτες και να κινητοποιήσουμε τους λαούς και τους εργαζόμενους στην Ευρώπη σ’ ένα ριζοσπαστικό σχέδιο αλλαγής κατεύθυνσης στις πολιτικές που ασκούνται και εισαγωγής νέων θεσμών που θα διευρύνουν το πεδίο της δημόσιας παρέμβασης. Σ’ ένα σχέδιο για τον δημοκρατικό μετασχηματισμό των θεσμών και των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, των εθνικών Κοινοβουλίων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σ’ ένα σχέδιο για την αλληλεγγύη των λαών, αντί για την αλληλεγγύη των τραπεζών. Σε συνεργασία με τις αριστερές και τις άλλες προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις, αλλά και με τα κοινωνικά κινήματα στην Ευρώπη. Σε διαρκή επαφή με τα συνδικάτα, μπορούμε και πρέπει να κινητοποιήσουμε τους λαούς και τους εργαζόμενους από το Ρέκιαβικ ως τη Λευκωσία και από το Μπιάλυστοκ της Πολωνίας ως τη Σίντρα της Πορτογαλίας σε κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες για την αλλαγή. Τώρα πρέπει να σημάνει η ώρα για τη μεγάλη δημοκρατική ανατροπή στην Ευρώπη.
Ευρωπαϊκή συμμαχία ενάντια στη λιτότητα
Κυρίες και Κύριοι,
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ εργάζεται για την ευρωπαϊκή συμμαχία ενάντια στη λιτότητα. Με αφετηρία τον ευρωπαϊκό Νότο, αλλά αγκαλιάζοντας και τους εργαζόμενους του Βορρά που πληρώνουν τώρα και αυτοί το κόστος της γενικευμένης λιτότητας στην Ευρωζώνη. Γιατί δεν συναινούμε ούτε ανοιχτά ούτε σιωπηρά, πουθενά και ποτέ, στην πολιτική επιλογή μιας κοινωνίας που ανέχεται τις χαμηλές αμοιβές, τη μαζική ανεργία και τους συσσωρευμένους και πολύμορφους αποκλεισμούς.
Η πρότασή μας για την ευρωπαϊκή συμμαχία ενάντια στη λιτότητα γίνεται με αφετηρία τον Νότο, συνυφαίνεται με την πεμπτουσία της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ενοποίησης, όπως την συνόψισε το 1952 ο αρχιτέκτονας της ενωμένης Ευρώπης Ζαν Μονέ: <<Δεν δημιουργούμε συνασπισμούς κρατών – ενώνουμε ανθρώπους>>. Και εμείς προτείνουμε το αντίβαρο στην άτυπη αλλά ενεργή συμμαχία του Βορρά – της Γερμανίας με τις χώρες πιστοληπτικής αξιολόγησης 3Α.
Αλληλέγγυα και αποτελεσματική αντιμετώπιση της κρίσης χρέους
Πρώτος στόχος αυτής της πολιτικής και κοινωνικής συμμαχίας είναι η συλλογική, αλληλέγγυα και αποτελεσματική αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Προτείνουμε την ευρωπαϊκή διαχείριση του δημόσιου χρέους των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, και με την έκδοση Ευρωομολόγων.
Προτείνουμε, επίσης, καθώς την επαρκή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της ανάκαμψης των εθνικών οικονομιών. Είναι, δηλαδή, εξίσου αναγκαίες και αναντικατάστατες προϋποθέσεις για τη συντεταγμένη έξοδο της Ευρώπης από την κρίση:
Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για το Χρέος, κατά το προηγούμενο της Συμφωνίας του Λονδίνου το 1953 για το χρέος της Γερμανίας. Ζητάμε διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του συσσωρευμένου δημόσιου χρέους. Μορατόριουμ στην εξυπηρέτησή του, ώστε χρήματα που θα εξοικονομηθούν να κατευθυνθούν στην ανάκαμψη της οικονομίας. Ρήτρα ανάπτυξης, ώστε τα τοκοχρεολύσια να μην πνίγουν στη γένεσή την απόπειρα ανάπτυξης. Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, χωρίς τα σχετικά κονδύλια να προσμετρούνται στο δημόσιο χρέος της χώρας.
Τα μέτρα είναι απαραίτητο να συνοδευτούν με προοδευτικές μεταρρυθμίσεις με ένα στόχο. Την αναδιανομή του πλούτου. Το ξεπέρασμα της κρίσης προϋποθέτει τη ρήξη με τον νεοφιλελευθερισμό. Προϋποθέτει της κοινωνική δικαιοσύνη, ισονομία, προϋποθέτει την επιστροφή της Δημοκρατίας.
Ένα πραγματικό, γενναιόδωρο και γι’ αυτό αποτελεσματικό ευρωπαϊκό New Deal – αντάξιο του ονόματός του. Όχι έναν τίτλο σε λευκή σελίδα. Όπως είναι η προχθεσινή γερμανογαλλική συμφωνία για επενδυτικά δάνεια της τάξεως των EURO 60 δις σε επτά χρόνια. Σχεδόν όση είναι η αξία των ομολόγων που αγοράζει κάθε μήνα η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ για να περιορίσει την ανεργία από το 7,5% στο 6,5%.
Στόχος μας, επίσης, είναι να αποδοθεί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ρόλος πραγματικής κεντρικής τράπεζας, έτσι ώστε να αποκτήσει η Ευρώπη σταθερό αναπτυξιακό πρόσημο. Δηλαδή, ρόλος δανειστή ύστατης καταφυγής στην αγορά κρατικών ομολόγων, χωρίς ποσοτικό όριο. Και, παράλληλα, η εισαγωγή ευρωπαϊκής τραπεζικής νομοθεσίας κατά το πρότυπο της Νομοθετικής Πράξης Glass-Steagall, που ίσχυσε στις ΗΠΑ από το 1933 έως το 1999, και διαχώριζε τις εμπορικές από τις επενδυτικές τραπεζικές δραστηριότητες και τους αντίστοιχους πιστωτικούς κινδύνους. Έτσι δυσχέραινε την ανάληψη κινδύνων από τις επενδυτικές τράπεζες. Η κατάργησή της δημιούργησε τις συνθήκες για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Κυρίες και Κύριοι,
Το πρώτο εξάμηνο του 2014 η Ελλάδα αναλαμβάνει την εκ περιτροπής Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γνωρίζουμε ότι η διακριτική ευχέρεια των χωρών που ασκούν την Προεδρία έχει περιοριστεί ασφυκτικά. Δεν είναι προκαθορισμένες μόνον οι ευρωπαϊκές προτεραιότητες για την προεδρεύουσα χώρα – συχνά είναι προκαθορισμένες και οι ενέργειες και οι αποδεκτές εναλλακτικές λύσεις. Πιστεύουμε βάσιμα ότι, εφόσον η συγκυβέρνηση Σαμαρά επιλέξει ή εξωθηθεί σε πρόωρες εκλογές φέτος – και εμείς επαναλαμβάνουμε το αίτημά μας για άμεση προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία – ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θα έρθει στην εξουσία. Δεν σας υπόσχομαι ότι, σ’ αυτήν την περίπτωση, το πρώτο εξάμηνο του 2014 θα οικοδομήσουμε την Ευρώπη που θέλουμε και σας περιέγραψα. Σας υπόσχομαι όμως ότι θα προσπαθήσουμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, να αφήσουμε το έστω και μικρό αριστερό αποτύπωμα της ελπίδας στη διαχείριση των προβλημάτων της Ευρώπης.
Γιατί υπάρχει ρεαλιστικός εναλλακτικός δρόμος στον νεοφιλελευθερισμό – και είναι αυτός που αναλύουμε στη σημερινή συζήτησή μας.
Γιατί το ευρωπαϊκό πεδίο δεν είναι εξ’ ορισμού νεοφιλελεύθερο.
Και γιατί η επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θα είναι ήττα του νεοφιλελευθερισμού και βαθειά ανάσα ελπίδας για όλους τους λαούς της Ευρώπης.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Παραθέτουμε τα κυριότερα αποσπάσματα από την ομιλία του:
Σας ευχαριστώ για την ευγενική πρόσκλησή σας να συμμετάσχω σ’ αυτήν τη συζήτηση, με την ιδιότητα του εκπροσώπου ενός πολιτικού κόμματος, της ριζοσπαστικής βέβαια αριστεράς, αλλά ενός κόμματος που δεν θέλει μόνο να καταγγείλει την κρίση, αλλά και να ανοίξει ένα ουσιαστικό διάλογο σε όλη την Ευρώπη για το πως μπορούμε να την ξεπεράσουμε την κρίση γιατί το εύκολο πια, άλλωστε έχουν επιβεβαιωθεί οι καταγγελίες, είναι να καταγγείλουμε την κρίση.
Το δύσκολο είναι να σχεδιάσουμε την επόμενη μέρα προς όφελος των κοινωνικών δυνάμεων που σήμερα άδικα πληρώνουν το λογαριασμό. Δηλαδή, προς όφελος του κόσμου της εργασίας - και, κυρίως, των πιο αδύναμων, ευάλωτων, αλλά και των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, που έχουν πληγεί από αυτή τη βάρβαρη επίθεση της λιτότητας. Θα έλεγα όμως και Προς όφελος των νέων ανθρώπων διότι υπάρχει και μια νέα διαίρεση σήμερα στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό Νότο. Μια διαίρεση που την είδαμε και στον εκλογικό χάρτη που αποτυπώθηκε και στην Ελλάδα στις 17 του Ιούνη πέρσι. Είχαμε δυο κάθετες διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις κοινωνικές κατηγορίες που επλήγησαν από την κρίση, στους άνεργους και στους επισφαλώς εργαζόμενους που ψήφισαν ελπίδα και από την άλλη στα μικρομεσαία στρώματα που φοβήθηκαν και άρα ψήφισαν με βάση το φόβο και η δεύτερη διαφοροποίηση, κάθετη διαφοροποίηση ήταν η ηλικιακή, ανάμεσα στους νέους ανθρώπους, στις ηλικίες κάτω από 40 που έδωσαν μια συντριπτική πλειοψηφία στο ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστά κοντά στο 40 και πάνω από 40% και στις ηλικίες πάνω από 65 που έδωσαν στο ΣΥΡΙΖΑ μόλις 19-18% και στο κόμμα της δεξιάς ποσοστά πάνω από 40%.άρα λοιπόν έχουμε στην Ευρώπη σήμερα δύο διαφοροποιήσεις κάθετες που αφορούν και στο πεδίο της ταξικής σύγκρουσης, αλλά και στο ηλικιακό πεδίο. Έχουμε τους νέους ανθρώπους που δεν έχουν πιθανότητα να βρουν μια σταθερή και αξιοπρεπώς αμειβόμενη εργασία. Τους νέους ανθρώπους που μεταναστεύουν από τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, πηγαίνουν προς τον ευρωπαϊκό βορρά ή άλλες χώρες, και στην άλλη πλευρά του ατλαντικού, έχοντας αυτό το νέο φαινόμενο που έχει ονομαστεί brain rain, φεύγουν τα καλύτερα μυαλά και αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει πάρα πολύ να μας απασχολήσει.
Κάθε μέρα που περνάει, η διαχείριση της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης αποδεικνύεται πιο επώδυνη και από την ίδια την πρωτογενή χρηματοπιστωτική κρίση. Μετάλλαξε την κρίση χρέους σε κρίση του ευρώ.
Και η οικονομική ολιγαρχία κάθε κράτους-μέλους, αλλά και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές ηγεσίες του Βορρά, την αξιοποίησαν ως μηχανισμό αναδιανομής εισοδήματος, πλούτου και πολιτικής ισχύος τόσο στο εσωτερικό κάθε χώρας όσο και ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Η αποτυχημένη πολιτική της λεγόμενης <<εσωτερικής υποτίμησης>> που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα με το μνημόνιο, αλλά και στις υπόλοιπες χώρες, και στην Ισπανία, με την επιμονή του Βορρά συνεχίζει να εφαρμόζεται στο Νότο διαμόρφωσε στο εσωτερικό των δικών μας χωρών κοινωνίες των δύο τρίτων. Αυτή τη φορά, όμως, με αντεστραμμένες τις αναλογίες της ευημερίας και της φτώχειας, σε σύγκριση με το ερμηνευτικό σχήμα που είχε εισαγάγει ο γερμανός σοσιαλδημοκράτης Πέτερ Γκλοτς τη δεκαετία του ’80. Σήμερα, το ένα τρίτο της κοινωνίας ευημερεί ωσάν να μην υπάρχει κρίση. Είναι αυτοί που κέρδισαν τα χρόνια της ανάπτυξης και έβγαλαν τα χρήματά τους σε τράπεζες στο εξωτερικό. είναι αυτοί που έχουν επωφεληθεί από τις λεγόμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα μας σώσουν από την κρίση. Ενώ τα δύο τρίτα βολοδέρνουν ανάμεσα στην κοινωνική υποβάθμιση και την κοινωνική εξαθλίωση. Αυτοί είναι οι ανατολικογερμανοί του Νότου. Στον νέο ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας που σταδιακά επιβάλλει η κυβέρνηση Μέρκελ σε σύμπλευση με τις λεγόμενες χώρες με πιστοληπτική αξιολόγηση 3Α.
Οι ανατολικογερμανοί του νότου είναι οι νέοι πολίτες της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας. Ο ευρωπαϊκός Βορράς ως ασφαλές χρηματοπιστωτικό καταφύγιο και βιομηχανικό κέντρο υψηλής εξειδίκευσης και ποιότητας. Και ο Νότος, από κοινού με την Ανατολική Ευρώπη, ως ζώνες χαμηλής εξειδίκευσης και φτηνής εργασίας. Ως οι ειδικές οικονομικές ζώνες της Ευρωζώνης. Είναι αυταπόδεικτο ότι η κρίση του ευρώ αξιοποιήθηκε από την κυβέρνηση Μέρκελ για τη διαμόρφωση τέτοιων σχέσεων ιεραρχικής εξάρτησης με τις δανειοδοτούμενες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο γνωστός Γερμανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ: <<Από την κρίση του ευρώ αναδύεται – μέχρι στιγμής ακάθεκτη – η γερμανική Ευρώπη>>.
Οι λαοί του νότου δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα με τους λαούς του βορρά. Η αντιπαράθεση είναι ανάμεσα στις δυνάμεις της εργασίας και τις δυνάμεις του κεφαλαίου.
Ωστόσο, το ερώτημα είναι: Επιδιώκουν Γερμανική Ευρώπη ή μια Ευρωπαϊκή Γερμανία;
Το νεοφιλελεύθερο πολιτικό κατεστημένο της Ευρώπης, αντί να αξιοποιήσει την κρίση ως αφορμή για τον απροκατάληπτο κριτικό αναστοχασμό της μέχρι τώρα πορείας της ευρωπαϊκής ενοποίησης, την χρησιμοποιεί ως ευκαιρία για να ξαναγράψει τη μεταπολεμική πολιτική οικονομία της Ευρώπης. Για να αναδιαρθρώσει τις ευρωπαϊκές οικονομίες κατά το πρότυπο του αγγλοσαξονικού φιλελεύθερου καπιταλισμού.
Προφανώς, γιατί θεωρεί ότι ο νεοφιλελευθερισμός, εκτός από πετυχημένη συνταγή για την πρόκληση κρίσεων, θα αποδειχθεί εξίσου καλή συνταγή και για την υπέρβασή τους.
Ή, στην πιο αισιόδοξη εκδοχή, απλώς επιβεβαιώνει τη θέση του αμερικανού επιστημολόγου Τόμας Κουν, ότι οι άνθρωποι θα παραμένουν προσκολλημένοι σ’ ένα συγκεκριμένο ιδεολογικό παράδειγμα για μακρύ χρονικό διάστημα αφότου έχει αποδειχθεί η ανεπάρκειά του. Ήδη πλησιάζουμε αυτό το πολιτικό όριο. Τα είκοσι επτά εκατομμύρια άνεργοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση το προμηνύουν. Έχουμε ήδη έξι συνεχόμενα χρόνια λιτότητας στην Ελλάδα, τρία συνεχόμενα μνημόνιο, ανάλογα είναι και ο ρυθμός στην Ισπανία. Δεν είμαστε δηλαδή στην αρχή της κρίσης. Το προμηνύουν τα αποτελέσματα, το προμηνύει όμως και η άνοδος της ακροδεξιάς παντού.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μετά τις τελευταίες εξελίξεις η κυρίαρχη αφήγηση για την Ευρώπη δεν ισχύει πια. Η αφήγηση της δεκαετίας του 80, και αν θέλετε και η κριτική από την πλευρά της αριστεράς και των αριστερών οικονομολόγων της δεκαετίας του 80, μια αντιπαράθεση που κουβαλάμε στο DNA μας και επηρεαζόμαστε από αυτή, είτε από τη σκοπιά των ορθόδοξων της μαρξιστικής σκέψης είτε από τη σκοπιά την ευρωκομμουνιστική, την κριτική δηλαδή ότι είχαμε μια καπιταλιστική ολοκλήρωση, αλλά βεβαίως όμως είχαμε μια Ευρώπη που μπορεί τουλάχιστον να εξασφαλίσει στοιχειώδη πρόοδο, ευημερία, οικονομική ανάπτυξη και ειρήνη. Σήμερα αυτή η αφήγηση διαλύεται.
Σήμερα δεν έχουμε την Ευρώπη των λαών. Δεν έχουμε την Ευρώπη που θέλουμε. Σήμερα έχουμε την Ευρώπη που δεν θέλουμε. Έχουμε την Ευρώπη του δημοσιονομικού συμφώνου. Που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 2013. Και που με την υποχρέωση ενσωμάτωσης στο εσωτερικό δίκαιο των χωρών της Ευρωζώνης των προβλέψεών του για ισοσκελισμένους η και πλεονασματικούς εθνικούς προϋπολογισμούς αποδεικνύει ότι συνιστά ιδεοληπτική πολιτική ακρότητα. Που αντικατοπτρίζει την υποχώρηση του ευρωπαϊκού ορθολογισμού έναντι του νεοφιλελεύθερου δογματισμού. Γι’αυτό δεν αρκεί η αναθεώρησή του. Επείγει η ακύρωσή του.
Σήμερα έχουμε την Ευρώπη που διαμόρφωσαν η δεξιά και η σοσιαλδημοκρατία. Όμως προσέξτε, μια σοσιαλδημοκρατία που έχει παραδοθεί στη νεοφιλελεύθερη ηγεμονία. Και σε τίποτα δεν θυμίζει ακόμα και εκείνη τη σοσιαλδημοκρατία της δεκαετίας του ’80. Του Φελίπε Γκονσάλες, του Μάριο Σοάρες, ακόμα και του Ανδρέα Παπανδρέου στην Ελλάδα. Μια σοσιαλδημοκρατία η οποία βρίσκεται μπροστά σε ένα στρατηγικό αδιέξοδο, αλλά και σε ένα στρατηγικό δίλημμα. Θα συνεχίσει την ενσωμάτωση στη νεοφιλελεύθερη στρατηγική, ενσωμάτωση που στην περίπτωση της Ελλάδας την οδήγησε στην πλήρη διάρρηξη των δεσμών της με τα κοινωνικά στρώματα που εκπροσωπούσε, τη μικρομεσαία διαστρωμάτωση και τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα ή θα αποφασίσει επιτέλους αλλαγή στρατηγικής; Αριστερή στροφή; Είχα πριν από λίγο μια ενδιαφέρουσα συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ισπανίας, τον κύριο Ρουμπαλκάμπα, ο οποίος μου εξομολογήθηκε ότι το κόμμα του είναι δύσκολο να ανακάμψει, δε έχει πάθει βέβαια τη ζημιά που έχει πάθει στην Ελλάδα το ΠΑΣΟΚ. Ίσως γιατί δεν ξεγέλασε, δεν κορόιδεψε τόσο ξεδιάντροπα τους πολίτες λέγοντας ψηφίστε με για να καταπολεμήσω τη βαρβαρότητα και να φέρω το σοσιαλισμό όπως είπε στην Ελλάδα ο Γιώργος Παπανδρέου λίγες μέρες πριν υπογράψει το μνημόνιο.
Παρόλα αυτά μου εξομολογήθηκε ότι είναι δύσκολο να ανακάμψει διότι ο κόσμος έχει δίκιο και θυμάται την κυβέρνηση Θαπατέρο και ότι συμφώνησε με αυτή την πολιτική. Του επεσήμανα ότι η δύσκολη και κρίσιμη απόφαση που έχει να πάρει είναι όχι να κοιμίσει τους πολίτες για να ξεχάσουν, αλλά να πάρει κρίσιμες και ριζοσπαστικές επιλογές που θα αλλάζουν την ατζέντα. που θα στρέφουν το καράβι αριστερά. Που θα ξεμπερδεύουν, που θα τελειώνουν με αυτή την πολιτική, τη μοιρολατρική, της υποταγής στα νεοφιλελεύθερα δόγματα. Το στρατηγικό δίλημμα λοιπόν, σήμερα της σοσιαλδημοκρατίας είναι αν θα διεκδικήσει τη λαϊκή ψήφο για να συμμετέχει σε κυβερνήσεις με τη λαϊκή δεξιά σε νεοφιλελεύθερη ρότα, σε νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση ή αν θα στρίψει ή αν θα αλλάξει κατεύθυνση και θα αναζητήσει συμμαχίες με τη ριζοσπαστική αριστερά. Βεβαίως, το παράδειγμα της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι το καλύτερο δυνατό. Ήδη στην Ελλάδα εδώ και έναν χρόνο τα δύο μικρότερα κόμματα, η ΔΗΜΑΡ με το ΠΑΣΟΚ, γιατί πλέον είναι μικρό κόμμα το ΠΑΣΟΚ, συγκυβερνούν με την ελληνική δεξιά εφαρμόζοντας το βάρβαρο μνημόνιο, αλλά στηρίζοντας και μια ακροδεξιά ατζέντα. Και έχουν γίνει η ουρά μιας δεξιάς ρητορικής. μιας δεξιάς κυβέρνησης που προκειμένου να διατηρήσει τη δυνατότητά της να είναι στην εξουσία, λοξοκοιτάει προς το κοινό που έχει κερδίσει η ακροδεξιά των νεοναζί στην Ελλάδα. Της Χρυσής Αυγής. Και έχει προχωρήσει πλέον σε ένα αδιάκριτο φλερτ με την ακροδεξιά. Στην Ελλάδα λοιπόν, τα κόμματα που αναφέρονται στη σοσιαλδημοκρατία εγκατέλειψαν το σοσιαλισμό για να διακονήσουν τη βαρβαρότητα του νεοφιλελευθερισμού.
Απέτυχαν με τη λιτότητα. Και τώρα προσπαθούν να διαψεύσουν την πραγματικότητα με εικασίες. Επιχειρούν να ανατάξουν τη νεκρή οικονομική δραστηριότητα διαμορφώνοντας μη ορθολογικές προσδοκίες για το άμεσο μέλλον. Το μπαλόνι ευφορίας που με λόγια φουσκώνει η συγκυβέρνηση θα σκάσει. Η πραγματικότητα θα εκδικηθεί τα σκόρπια όνειρα θερινής νυχτός. Γιατί οι χαριστικοί έπαινοι σε αποτυχημένους δεν αναπληρώνουν την απεργία επενδύσεων. Και γι’ αυτό δεν μπορούν να ωθήσουν την οικονομία στην οριστική έξοδο από το τούνελ της ύφεσης.
Δεν υπάρχει success story για τη λιτότητα. Όσο και αν, από κοινού με τη συγκυβέρνηση Σαμαρά, η κυρία Μέρκελ και ο κύριος Σόιμπλε, για τους δικούς τους προεκλογικούς λόγους προσπαθούν να πείσουν για το αντίθετο, οι Γερμανοί ψηφοφόροι οφείλουν να γνωρίζουν την αλήθεια.
Οι εντολείς και οι εντολοδόχοι της λιτότητας προσεύχονται για την προσωρινή ανάκαμψη των αριθμών, ύστερα από έξι χρόνια ύφεσης και εξαθλίωσης. Για εκείνους, το αύριο της Ελλάδας είναι η επανάληψη του σήμερα συν μια κάποια καλύτερη επίδοση στο ΑΕΠ. Ανεργία και φτώχεια συν επικοινωνιακή παραίσθηση επιτυχίας. Εμείς, αντίθετα, βλέπουμε το αύριο ως την ανατροπή του σήμερα. Γι’ αυτό, εστιάζουμε στο κοινωνικό περιεχόμενο της ανάκαμψης. Έχουμε σχεδιάσει τη βιώσιμη ανάκαμψη των εισοδημάτων, των προοπτικών ζωής και της ελπίδας. Στη λογιστική ανάκαμψη με χαμηλές αμοιβές, υψηλή ανεργία και μηδενικά κοινωνικά δικαιώματα της συγκυβέρνησης Σαμαρά, εμείς απαντάμε με το επεξεργασμένο, εθνικό σχέδιο για την αναπτυξιακή και παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου. Που θα αντικαταστήσει το χρεοκοπημένο Μνημόνιο και θα διαμορφώσει το νέο πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης. Που θα εγγυηθεί την εργασιακή και εισοδηματική αξιοπρέπεια των πολιτών, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματά τους, αλλά και τη διεύρυνση των δημοκρατικών θεσμών, που σήμερα δοκιμάζονται από την συγκυβέρνηση Σαμαρά όσο ποτέ άλλοτε στη μεταπολίτευση.
Κυρίες και Κύριοι,
Οι εξελίξεις που περιέγραψα αναδεικνύουν την ευρωπαϊκή Αριστερά στο μοναδικό πραγματικό αντίπαλο δέος και στη μόνη εναλλακτική κυβερνητική λύση στο νεοφιλελευθερισμό. Στον πιο αξιόπιστο πολιτικό εκφραστή της κοινωνικής συμμαχίας των μη ευνοημένων από την κρίση.
Είμαστε η μοναδική δύναμη αλλαγής στην Ευρώπη. Είμαστε η μόνη ελπίδα απέναντι στον κίνδυνο της παγίδευσης των λαών στην μακροχρόνια υφεσιακή λιτότητα. Και η Ευρώπη είναι το πεδίο όπου η πολιτική των διαδοχικών και συνεχών ρήξεων με τη νεοφιλελεύθερη οργάνωσή της μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Όπως και η παράλληλη και αμοιβαία ενισχυόμενη πολιτική ρήξεων με τη νεοφιλελεύθερη αποδιάρθρωση των δικών μας κοινωνιών.
Φίλες και φίλοι,
Μετά από μία τριετία σκληρής λιτότητας, που επέβαλλαν με θρησκευτική ευλάβεια οι νεοφιλελεύθερες ελίτ της Ευρώπης, πριν λίγες ημέρες οι ηγεσίες της Γερμανίας και της Γαλλίας ανακοίνωσαν ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης της ανεργίας. Δεν πρόκειται για πολιτική στροφή.
Πρόκειται περισσότερο για προεκλογικό πυροτέχνημα. Με νεοφιλελεύθερες συνταγές, λιτότητα, ύφεση και τρομακτικά ποσοστά ανεργίας, αφού έχει δηλητηριαστεί η οικονομία της Ευρώπης, αυτή η απόπειρα μοιάζει με χορήγηση παυσίπονου σε έναν που πάσχει από ανίατη ασθένεια. Τα σχέδια Ολάντ, Μέρκελ, Σόιμπλε είναι ανακύκλωση της φτώχειας. Αυτό που θέλουν να παρουσιάσουν ως μεγάλη πρωτοβουλία και λύση, είναι εργασιακή επισφάλεια, είναι κατάρτιση, είναι μαθητεία. Εργασία δεν είναι. Είναι προσφορά φτηνής εργασίας για τους εργοδότες. Η ευρωπαϊκή ελίτ σήμερα αρνείται να δει πως το πρόβλημα είναι <<κυκλικό>>, απορρέει από τις πολιτικές της λιτότητας και της εξόντωσης του κόσμου της εργασίας.
Αυτή η πολιτική, δεν εξωραΐζεται ούτε καλλωπίζεται. Αυτή η πολιτική ανατρέπεται από τα 19,5 εκατομμύρια άνεργους της Ευρώπης και από τις προοδευτικές δυνάμεις.
Για ν’ αλλάξει η Ευρώπη είναι αναγκαία και επείγουσα η ριζοσπαστική αφύπνισή της. Η ριζοσπαστική αφύπνιση των λαών της – στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στην Ελλάδα, σε όλο το Νότο. Σήμερα περισσότερο από ποτέ έχουμε ανάγκη από μια νέα αφήγηση για την Ευρώπη. Χρειαζόμαστε ένα νέο οραματικό περίγραμμα που θα εμπνέει και θα κινητοποιεί.
Χρειαζόμαστε ένα εναλλακτικό και ριζοσπαστικό πολιτικό σχέδιο για την ανοιχτή, δημοκρατική, κοινωνική και οικολογική Ευρώπη του αύριο. Για την Ευρώπη της Δημοκρατίας, της ανάπτυξης και της αλληλεγγύης. Πρέπει να ξαναβρούμε την αφετηρία του Διαφωτισμού και της πολιτικής δημοκρατίας. Έχουμε χρέος να αξιοποιήσουμε και να πολλαπλασιάσουμε κάθε ρωγμή στη νεοφιλελεύθερη συναίνεση από τη δυναμική ανατροπής που περικλείει η σημερινή δομική κρίση της Ευρωζώνης. Να εμπνεύσουμε τους πολίτες και να κινητοποιήσουμε τους λαούς και τους εργαζόμενους στην Ευρώπη σ’ ένα ριζοσπαστικό σχέδιο αλλαγής κατεύθυνσης στις πολιτικές που ασκούνται και εισαγωγής νέων θεσμών που θα διευρύνουν το πεδίο της δημόσιας παρέμβασης. Σ’ ένα σχέδιο για τον δημοκρατικό μετασχηματισμό των θεσμών και των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, των εθνικών Κοινοβουλίων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σ’ ένα σχέδιο για την αλληλεγγύη των λαών, αντί για την αλληλεγγύη των τραπεζών. Σε συνεργασία με τις αριστερές και τις άλλες προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις, αλλά και με τα κοινωνικά κινήματα στην Ευρώπη. Σε διαρκή επαφή με τα συνδικάτα, μπορούμε και πρέπει να κινητοποιήσουμε τους λαούς και τους εργαζόμενους από το Ρέκιαβικ ως τη Λευκωσία και από το Μπιάλυστοκ της Πολωνίας ως τη Σίντρα της Πορτογαλίας σε κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες για την αλλαγή. Τώρα πρέπει να σημάνει η ώρα για τη μεγάλη δημοκρατική ανατροπή στην Ευρώπη.
Ευρωπαϊκή συμμαχία ενάντια στη λιτότητα
Κυρίες και Κύριοι,
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ εργάζεται για την ευρωπαϊκή συμμαχία ενάντια στη λιτότητα. Με αφετηρία τον ευρωπαϊκό Νότο, αλλά αγκαλιάζοντας και τους εργαζόμενους του Βορρά που πληρώνουν τώρα και αυτοί το κόστος της γενικευμένης λιτότητας στην Ευρωζώνη. Γιατί δεν συναινούμε ούτε ανοιχτά ούτε σιωπηρά, πουθενά και ποτέ, στην πολιτική επιλογή μιας κοινωνίας που ανέχεται τις χαμηλές αμοιβές, τη μαζική ανεργία και τους συσσωρευμένους και πολύμορφους αποκλεισμούς.
Η πρότασή μας για την ευρωπαϊκή συμμαχία ενάντια στη λιτότητα γίνεται με αφετηρία τον Νότο, συνυφαίνεται με την πεμπτουσία της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ενοποίησης, όπως την συνόψισε το 1952 ο αρχιτέκτονας της ενωμένης Ευρώπης Ζαν Μονέ: <<Δεν δημιουργούμε συνασπισμούς κρατών – ενώνουμε ανθρώπους>>. Και εμείς προτείνουμε το αντίβαρο στην άτυπη αλλά ενεργή συμμαχία του Βορρά – της Γερμανίας με τις χώρες πιστοληπτικής αξιολόγησης 3Α.
Αλληλέγγυα και αποτελεσματική αντιμετώπιση της κρίσης χρέους
Πρώτος στόχος αυτής της πολιτικής και κοινωνικής συμμαχίας είναι η συλλογική, αλληλέγγυα και αποτελεσματική αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Προτείνουμε την ευρωπαϊκή διαχείριση του δημόσιου χρέους των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, και με την έκδοση Ευρωομολόγων.
Προτείνουμε, επίσης, καθώς την επαρκή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της ανάκαμψης των εθνικών οικονομιών. Είναι, δηλαδή, εξίσου αναγκαίες και αναντικατάστατες προϋποθέσεις για τη συντεταγμένη έξοδο της Ευρώπης από την κρίση:
Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για το Χρέος, κατά το προηγούμενο της Συμφωνίας του Λονδίνου το 1953 για το χρέος της Γερμανίας. Ζητάμε διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του συσσωρευμένου δημόσιου χρέους. Μορατόριουμ στην εξυπηρέτησή του, ώστε χρήματα που θα εξοικονομηθούν να κατευθυνθούν στην ανάκαμψη της οικονομίας. Ρήτρα ανάπτυξης, ώστε τα τοκοχρεολύσια να μην πνίγουν στη γένεσή την απόπειρα ανάπτυξης. Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, χωρίς τα σχετικά κονδύλια να προσμετρούνται στο δημόσιο χρέος της χώρας.
Τα μέτρα είναι απαραίτητο να συνοδευτούν με προοδευτικές μεταρρυθμίσεις με ένα στόχο. Την αναδιανομή του πλούτου. Το ξεπέρασμα της κρίσης προϋποθέτει τη ρήξη με τον νεοφιλελευθερισμό. Προϋποθέτει της κοινωνική δικαιοσύνη, ισονομία, προϋποθέτει την επιστροφή της Δημοκρατίας.
Ένα πραγματικό, γενναιόδωρο και γι’ αυτό αποτελεσματικό ευρωπαϊκό New Deal – αντάξιο του ονόματός του. Όχι έναν τίτλο σε λευκή σελίδα. Όπως είναι η προχθεσινή γερμανογαλλική συμφωνία για επενδυτικά δάνεια της τάξεως των EURO 60 δις σε επτά χρόνια. Σχεδόν όση είναι η αξία των ομολόγων που αγοράζει κάθε μήνα η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ για να περιορίσει την ανεργία από το 7,5% στο 6,5%.
Στόχος μας, επίσης, είναι να αποδοθεί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ρόλος πραγματικής κεντρικής τράπεζας, έτσι ώστε να αποκτήσει η Ευρώπη σταθερό αναπτυξιακό πρόσημο. Δηλαδή, ρόλος δανειστή ύστατης καταφυγής στην αγορά κρατικών ομολόγων, χωρίς ποσοτικό όριο. Και, παράλληλα, η εισαγωγή ευρωπαϊκής τραπεζικής νομοθεσίας κατά το πρότυπο της Νομοθετικής Πράξης Glass-Steagall, που ίσχυσε στις ΗΠΑ από το 1933 έως το 1999, και διαχώριζε τις εμπορικές από τις επενδυτικές τραπεζικές δραστηριότητες και τους αντίστοιχους πιστωτικούς κινδύνους. Έτσι δυσχέραινε την ανάληψη κινδύνων από τις επενδυτικές τράπεζες. Η κατάργησή της δημιούργησε τις συνθήκες για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Κυρίες και Κύριοι,
Το πρώτο εξάμηνο του 2014 η Ελλάδα αναλαμβάνει την εκ περιτροπής Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γνωρίζουμε ότι η διακριτική ευχέρεια των χωρών που ασκούν την Προεδρία έχει περιοριστεί ασφυκτικά. Δεν είναι προκαθορισμένες μόνον οι ευρωπαϊκές προτεραιότητες για την προεδρεύουσα χώρα – συχνά είναι προκαθορισμένες και οι ενέργειες και οι αποδεκτές εναλλακτικές λύσεις. Πιστεύουμε βάσιμα ότι, εφόσον η συγκυβέρνηση Σαμαρά επιλέξει ή εξωθηθεί σε πρόωρες εκλογές φέτος – και εμείς επαναλαμβάνουμε το αίτημά μας για άμεση προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία – ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θα έρθει στην εξουσία. Δεν σας υπόσχομαι ότι, σ’ αυτήν την περίπτωση, το πρώτο εξάμηνο του 2014 θα οικοδομήσουμε την Ευρώπη που θέλουμε και σας περιέγραψα. Σας υπόσχομαι όμως ότι θα προσπαθήσουμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, να αφήσουμε το έστω και μικρό αριστερό αποτύπωμα της ελπίδας στη διαχείριση των προβλημάτων της Ευρώπης.
Γιατί υπάρχει ρεαλιστικός εναλλακτικός δρόμος στον νεοφιλελευθερισμό – και είναι αυτός που αναλύουμε στη σημερινή συζήτησή μας.
Γιατί το ευρωπαϊκό πεδίο δεν είναι εξ’ ορισμού νεοφιλελεύθερο.
Και γιατί η επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θα είναι ήττα του νεοφιλελευθερισμού και βαθειά ανάσα ελπίδας για όλους τους λαούς της Ευρώπης.
Σας ευχαριστώ πολύ.
